Basic HTML Version
34
/ Bezmiâlem Aktüel 2018
MUCİZE BİTKİ
BEYAZ DUT (MORUS ALBA L.)
PROF. DR. MURAT KARTAL /
BVU FİTOTERAPİ EĞİTİM, UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
Bir gıda, eğer yüksek oranda antioksidan, vitamin ve diğer yararlı besin değerleri
içeriyorsa “süper besin” olarak adlandırılır. Süper besin olarak kabul edilen
bitkilerin en önemlilerinden biri de Dut...
Botanik ve Genel Bilgi
Morus (Dut) türleri, ilaç, gıda ve kozmetik endüstrisinde kullanımı yaygın olan
önemli bitkilerdendir. Morus cinsi genel olarak farklı iklim şartlarına uygun türler
içerir. Bu sebeple birçok yere dağılmış bir üretimi vardır. Dünya genelinde yaygın
olan türleri
Morus alba
L. (Beyaz Dut),
Morus nigra
L. (Karadut) ve
Morus rubra
L. (Kırmızı-Mor Dut)’dir. Ülkemizde de dut ağaçları yaygın olarak yetişmektedir.
Yetişen bu ağaçların %95’i M.
alba
L. , %3’ü M.
rubra
L. ve %2’si M.
nigra
L. türüne aittir.
Morus
alba
ise yaygın olarak Doğu Anadolu Bölgesi’nde
yetişmektedir.
Morus alb
a bitkisinin farklı kısımlarının ve meyvelerinin
kullanılışı M.Ö. 3000 yıllarına kadar uzanmaktadır.
Meyveleri gıda olarak tüketilir, gövdesinden müzik
aletleri yapılır, yaprakları ipek böceği yetiştirmek
için kullanılır. Özellikle Çin’de ipek
böceği yetiştiriciliği çok uzun yıllardır devam
etmektedir. Antienflamatuar özelliği yüksek olan
yapraklarından elde edilen çaylar geleneksel tıpta
yıllardır kullanılmaktadır.
Dut sadece üretim alanında değil kültürel alanda
da önemli bir yere sahiptir. Orta Asya Türklerine dut
ağacı kutsal sayılmıştır; evdeki huzurun ve bereketin
sembolü olarak görülmüştür. Orta Asya’dan yapılan
göçler ile birlikte bu kültür Anadolu’ya da yayılmıştır.
Bu sayede Anadolu’da başlayan ipek böceği
yetiştiriciliği 1500 yıldan uzun bir süredir devam
etmektedir.
Beyaz Dut Bitkisinin Etkileri Üzerine Yapılan Bazı
Çalışmalar
AntiObezite Etki
M.
alba
yaprağının etanollü ekstresinin melanin
konsantre edici hormon reseptör aktivitesi üzerindeki
etkileri ve diyetle indüklenen obez fareler
üzerindeki antiobezite etkisi araştırılmıştır.
Beynin hipotalamusunda eksprese edilen
bir nöropeptid olan melanin-konsantre
edici hormon (MCH), kemirgenlerde MCH
Dut meyveleri Türkiye’de daha çok geleneksel olarak pekmez üretiminde
ve kurutularak kuru gıda üretiminde kullanılmaktadır. Ülkemizde duttan
elde edilen pekmez genellikle kahvaltıda doğrudan veya tahin ile karışım
yapılarak tüketilmektedir.