Page 16 - aktuel-21

Basic HTML Version

16
/ Bezmiâlem Aktüel 2018
Bezmialem Vakıf Gureba Hastanesi, Bezmialem Üniversitesi
24
nakit ihtiyaçlarını belli süreyle bu vakıflardan
karşılama imkanları olmuştur. Bu vakıflar sigorta
ve yardım sandığı fonksiyonunu da yüklenmiştir.
Bu vakıflar hayır yapmak için yeterli
gayrimenkulü olmayıp nakdi olanların
hayır yapmalarına da imkân tanımıştır.
Para vakıfları; avarız vakıfları,
esnaf sandıkları, zarar paylaşım
fonu (sigortası), orta sandıkları,
eytam
sandıkları,
memleket
sandıkları,
evkaf emlak bankası,
Vakıflar Bankası, Vakıf Katılım
Bankası olarak günümüze
kadar
değişik
şekillerde
kendini göstermiştir.
29
Avarız vakıfları
köy ve mahallelerde kaldırım,
yol, su, fakir ölenlerin cenazelerinin defni veya
avarız vergilerinin ödenmesi gibi ortak ihtiyaçların
karşılanması amacıyla kurulan para vakıfları
olmuşlardır. Toplanan paraların muhafaza edildiği
sandıklara da avarız sandıkları denilmiştir.
Para vakıflarının bir diğer örneği de
esnaf
sandıkları
dır. Üyelerden zor durumda kalanların
ve işsiz kalanların ihtiyaçlarını karşılamak öncelikli
olmak üzere, sandığın imkânları dâhilinde fakir ve
düşkünlere de yardım amacı taşımaktaydı. Fatih
döneminde kurulan kasapların zararlarını karşılamak
için kurulan
kasap akçesi
de sigorta gibi çalışmış,
et fiyatlarına konulan narhlar nedeniyle zarar eden
kasapların zararları bu akçelerden karşılanmıştır.
31
Orta sandıkları
da yeniçerilerin kendi
aralarında dayanışmayı sağlamak için
oluşturdukları sandıklar olup sosyal
güvenlik kurumu gibi çalışmıştır.
Günümüze
OYAK
olarak gelen
müessesenin
temelleri
orta
sandıklarıdır.
32
Eytam sandıkları
da yetim ve
varlıklı
çocukların
mallarının
yönetildiği sandıklardır. Varlıkları
ve bu varlıkların gelirleri muhafaza
edilir, çocuklar reşit yaşa gelince onlara sahip
oldukları varlıklar ve onların birikmiş gelirleri verilirdi.
Memleket sandıkları da zirai ürünleri desteklemek ve
üreticilerin finansmanını sağlamak amacıyla kurulan
sandıklardır. Bunlardan en meşhuru Mithat Paşa’nın
kurduğu ve sonra da Ziraat Bankası’na dönüşen
memleket sandıklarıdır. Bu sandıkların devamı için
Öşrün
1/10 u kadar ek vergi konulduğu dönemler
de olmuştur. Para vakıflarının bir kısmı zamanla
bankacılığın temellerini oluşturmuş ve bankaya
dönüşmüştür. Ziraat Bankası, Evkaf Emlak Bankası,
Türkiye Vakıflar Bankası, Vakıf Katılım Bankası
bunun örneklerindendir.
34