Basic HTML Version
24
/ Bezmiâlem Aktüel 2020
KAYIP KATİL:
İSPANYOL GRİBİ
VİRÜSÜNÜN PEŞİNDE
1918’de yol açtığı pandemide, dünyada 50 milyon insanı yok ettiği tahmin
edilen İspanyol gribi virüsünün yapısı uzun yıllar gizemini korumuştur.
Bilim insanları şu soruların karşılığını bulmak amacıyla İspanyol gribi
virüsünün izlerini sürmeye başlamıştır: “Virüsün kaynağı neydi?
Neden bu kadar şiddetli bir pandemiye yol açtı?”
PROF. DR. NURAN YILDIRIM
/ BVU TIP FAKÜLTESİ TIP TARİHİ VE ETİK ANABİLİM DALI
Virüsle ilgili soruların yanıtlanması için; virüsün bulunması, genomunun
dizilenmesi ve laboratuvar ortamında yeniden oluşturulması gerekiyordu.
Ancak o zaman virüsü inceleyerek sırrını çözmek ve gelecek pandemilere
daha iyi hazırlanmak mümkün olacaktı.
İspanyol gribi virüsünün ilk avcısı, İsveçli genç Mikrobiyolog Johan V.
Hultin, 1949 yılında Iowa Üniversitesi'nde mikrobiyoloji alanında doktora
programına başlamış genç bir öğrenciydi. Ertesi sene Brookhaven Ulusal
Laboratuvarı'ndan Dr. William Hale (1898-1976) üniversiteyi ziyaret etti. 1918
influenza pandemisi hakkında bilimsel bir tartışma yapılırken, Dr. Hale’in, “Birisi
1918 kurbanlarını bulmak için kuzeyin donmuş topraklarına gitmeli” sözünden
etkilenen Hultin, aynı yıl Alaska'da bir permafrost
(donuk toprak) mezarı bulmak için Alaska’ya gitti.
Paleontolog Otto Geist (1888-1962) ile tanıştı. Geist
onu Alaska köylerinin kayıtlarını tutan Luteryen
misyonerlerle görüştürdü. Hultin, Alaska’nın
permafrost haritasını inceledi. 15-20 Kasım 1918
tarihleri arasındaki beş günde, çoğunluğu Inuit
yerlileri olmak üzere 80 kişinin yaşamakta olduğu
Brevig Mission köyünde 72 kişi İspanyol gribinden
ölmüştü. Alaska'nın bölgesel hükümet yetkilileri,
altın madencilerine Brevig Mission köyü yakınında
derin ve büyük bir mezar kazdırmış ve 72 ceset
buraya gömülmüştü. Donmuş cesetlerde 1918
virüsünü bulabilirdi, Breving Mission köyünde
araştırma yapmaya karar verdi.
Hultin, Haziran 1951'de, McKee ve patolog
Jack M. Layton ile birlikte Alaska'ya gitti. Brevig
Mission köyü yaşlılarından mezar alanını kazmak
için izin alındı. Donmuş toprağın kazılacak kadar
çözülmesi için kamp ateşleri yaktılar. Kazı ekibi
iki gün sonra küçük bir kızın bedenine rastladı,
mavi elbisesi saçlarında kırmızı kurdelesiyle
gömülmüştü. Daha sonra dört ceset buldular.
Kaburga kafeslerini açıp akciğerlerinden aldıkları
örnekleri steril termal kaplara yerleştirdiler. Dönüş
yolculuğu DC-3 tipi pervaneli bir uçakla başladı.
Uçak yolculuk boyunca birden fazla durakta yakıt
ikmali yapmak zorundaydı. Hultin her durakta,
uçağın yangın söndürücülerindeki karbondioksit
ile akciğer dokularını yeniden donduruyordu.
Iowa Üniversitesi'ne döner dönmez mikrobiyoloji
laboratuvarında dönemin prosedürlerini kullanarak
doku örneklerini embriyonlu tavuk yumurtalarına
enjekte etti, olmadı. Beş yaban gelinciğinin
burunlarına uyguladı, gelinciklerde hastalık belirtisi
görülmedi. Mevcut örneklerin tümünü işledi fakat
hiçbir grip virüsünü geri kazanamadı.
Yıllar sonra, Washinton DC Silahlı Kuvvetler
Patoloji Enstitüsü’nden (AFIP) moleküler patolog
Jeffery K. Taubenberger, Hultin’den habersiz
olarak, arkadaşlarıyla birlikte İspanyol gribinin
peşine düştü. Virüsün genomunu dizilemek
amacıyla bir projeye başladı. Proje kapsamında,
Silahlı Kuvvetler Patoloji Enstitüsü doku arşivinde