Basic HTML Version
BezmiâlemAktüel 2014 / 4
9
Kadısı’na hitaben yazılan ve bütün daire amirle-
riyle mahalle imamlarına ve hancılar kethüdasına
duyurulması istenen tezkerede, “emr-i bi’l-ma‘rûf
ve nehy-i an’il-münker” hükmü gereği, bütün za-
manlarda ve özellikle Ramazan-ı Şerif’te uyulması
gereken kuralları sıralanmıştı. Bunlardan birisinde,
kutsal ay münasebetiyle Sultan II. Mahmud’un na-
maz kılmak amacıyla zaman zaman camileri ziyaret
edeceği, bu nedenle edep ölçülerine ve adabımua-
şerete her zamankinden daha fazla riayet edilmesi
gerektiği belirtilmişti. Buna göre, askerî personel
dışında hiç kimse, askerlere mahsus yaka ve yenle-
ri kırmızılı ve şeritli kıyafetler giymeyecek; bellerine
zinhar kılıç takmayacaklardır. Dükkan ve evlerin
önleri temiz tutulup, mezbele ve hayvan leşi gibi
şeyler atılmayacaktır (
Takvim-i Vekayi
, nr. 74, 19 Şa-
ban 1249/31 Aralık 1833). Bundan tam elli yıl sonra-
sına ait bir tenbihnamede ise, Beyazıt, Şehzadebaşı
ve Direklerarası gibi gezinti ve eğlence bölgelerin-
de kapalı mekanların fizikî ve sıhhî kuralara uygun
olması istenmişti. Zira 1883 Ramazan’ında Direkle-
rarası’nda tiyatro oynatmaya tahsis edilmiş bir kah-
vehanenin çatısının aniden çökmesi sonucu yüzden
fazla kişi yaralanmıştı. Bu tür hadiselere meydan
verilmemesi için Ramazan girmeden önce, tiyatro,
Karagöz, Ortaoyunu gibi etkinlikler düzenleyecek
olan esnaf ikaz edilmiştir. Bu arada oyun ve gösteri-
lerde müstehcen sahnelere ve küfür içeren sözlere
yer verilmemesi, halkın zihnini bulandırıcı ideolojik
konulardan uzak durulması, resmî dairelerde vakit
namazlarının cemaatle kılınması ve kadınların açık sa-
çık ve İslam adabına aykırı gezmemeleri istenmiştir.
Her yıl tekrar edilen Ramazan tenbihnâmeleri mev-
sime ve çağa göre değişen küçük değişiklikler içer-
mekle birlikte, genel olarak aynı kuralları ihtiva et-
mekteydi. Aşağıda günümüz Türkçesine uyarlanmış
böyle bir örnek görülmektedir. 1847 yılında Ağus-
tos-Eylül dönemine rastlayan Ramazan için yayım-
lanan bu tenbihnamede, kamuoyunun heyecanla
beklediği Ramazan’ın girdiği hatırlatılmış, herkesin
dinî vecibelerine ve toplumsal kurallara her zaman-
kinden daha fazla dikkat etmesi gerektiği ifade edil-
dikten sonra kurallar şöyle sıralanmıştır:
• Padişah her sene olduğu gibi yine çeşitli ca-
milerde namaz kılacağından, onun geçtiği yer-
lerde gereken saygı gösterilmeli ve yakışıksız
davranışlardan sakınılmalıdır. Padişahın geçişi
esnasında birbiriyle sohbet etmek, şakalaşmak
ve benzeri laubali hareketlerden kaçınmalı, cami
içerisinde adaba uygun oturulmalıdır.