Basic HTML Version
18
/ BezmiâlemAktüel 2017
Yüzyıllardır İstanbul’un su ihtiyacını büyük ölçüde karşılamaya
devam eden Terkos Gölü, İstanbul halkı ile o kadar bütünleşir ki
içtikleri suyu “Terkos” diye adlandırırlar.
İSTANBUL’UN
KALBİNE AKAN SU;
TERKOS GÖLÜ
Bir vakıf medeniyeti olanOsmanlı Devlet’inin en önemli
Valide Sultanlarından Bezmiâlem Valide Sultan, 174
yıl önce yoksullara hizmet vermek üzere kurdurduğu
Bezmiâlem Gureba-i Müslimîn Hastanesi’nin
ihtiyaçlarını karşılamak için birçok şahsî mülkünü akar
olarak vakfetmişti. Bunların arasında Terkos Gölü de
bulunmaktadır.
Trakya’nın kuzeyinde Karaburun kıyılarının hemen
gerisinde bulunan Terkos Gölü, İstanbul’un yaklaşık
50 km kadar kuzeybatısında yer alır ve yüzölçümü
yaklaşık 25 km2’dir. Maksimum derinliği 11 metre
olan göle, Durusu Gölü de denilmektedir. Eskiden
Boğazdere adı verilen bir akıntıyla suları Karadeniz’e
boşalan gölün bugün denize akıntısı yoktur. Terkos
Gölü’ne su taşıyan dereler, Kanlı Dere, Bufalı Dere,
Soğuksu Deresi, Eminçayın Deresi ve Istranca
Deresidir.
1883’e kadar Beyoğlu ve civarının su gereksinimi,
1732’de kurulan Taksim Suyu Sistemi ile
karşılanmaktaydı. Artan nüfusla birlikte Terkos
Gölü’nden kente su getirme fikrini ortaya çıkarmıştır.
Bu amaçla Sultan Abdülaziz Han döneminde, 1874’te
yabancı bir şirketi temsil eden Hariciye teşrifatçısı
Kamil ile Mühendis Terno adına 40 yıllık bir imtiyaz
verilmiştir. Bu imtiyazla Terkos Gölü’nden alınacak
suyun Beyoğlu-Galata Bölgesine ve Haliç’in öte
yakasına (İstanbul) ve Boğaz’ın Rumeli yakasına
verilmesi, binaların abone kaydedilmesi yoluyla
dağıtılması ve satılması kabul edilmiştir. Ancak daha
sonra bu imtiyaz “Dersaadet Anonim Su Şirketi” olan
bir Fransız şirketine devredilmiş, 1887’de düzenlenen
bir anlaşma ile imtiyaz süresi 1882’den geçerli olmak
üzere 75 yıla çıkarılmıştır.
1883’ten 1926’ya kadar suyu şehre arıtmadan ham
su olarak veren şirket, 1926’da akarsular kanunuyla
kamu mülkü haline getirilmiş ve Kağıthane sırtlarında
ilk arıtma tesisini kurarak şehre arıtılmış ve klorlanmış
su vermeye başlamıştır.
Terkos Gölü’nde biriken su isale hatlarıyla
Kağıthane Arıtma Tesisi’ne iletilmekte, bir bölümü
ise Alibeyköy Barajı’na aktarılmaktadır. Kağıthane
Arıtma Tesisi’ne iletilen su Haliç’in kuzey bölgesine
ve İstanbul Boğazı’nın batı yakasına verilerek
Gaziosmanpaşa, Eyüp, Bayrampaşa, Beyoğlu, Şişli,
Kağıthane, Beşiktaş ve Sarıyer ilçelerinin su ihtiyacı
karşılanmaktadır.
Yıllarca Terkos Gölü’nden gelen suyla beslenen
İstanbul halkı için, su “Terkos” adıyla özdeşleşmiş
ve “Terkos” diye isimlendirilmiştir. “Terkos suyu” ve
“Terkos” sözü Türkçede uzun bir dönem “şehir su
şebekesiyle dağıtılan su”, “musluk suyu” anlamında
kullanılmıştır.