Basic HTML Version
20
/ Bezmiâlem Aktüel 2018
Valide Sultan’ın oğlu Abdülmecid’e yazdığı özel mektuplardan
yola çıkarak önemli tespitlerde bulunmuşsunuz.
Padişah-Valide Sultan özelinde anne-oğul arasında nasıl bir
ilişki vardı?
Bezmiâlem Sultan ile oğlu Abdülmecid arasında kuvvetli bir bağ
vardı. Bezmiâlem Valide Sultan birbiri ardı sıra üç erkek evladını
kaybetmiştir. Yani üç defa evlat acısı çekmiş bir anadır. Sultan
Abdülmecid onun dördüncü oğludur. Oğluna aşırı düşkün bir
annedir. Nitekim kurmuş olduğu vakıflarda, oğlunun ömrünün
ve saltanatının hayırla ve sağlıkla devam etmesi ve uzun olması
duasıyla Kur’an-ı Kerim ve salâvât-ı şerîflerin daima okunmasını
şart koşmuştur. Anne-oğul arasındaki ilişkinin yakınlığı Bezmiâlem
Sultan’ın tedavi için Yalova Kaplıcalarına gitmesi ve Sultan
Abdülmecid’in İstanbul dışına yaptığı gezileri gibi anne oğulun
birbirinden ayrı kaldığı dönemlerde validenin oğluna yazdığı
mektuplardan daha iyi anlaşılır. Bezmiâlem Valide Sultan’ın oğluna
yazdığı mektuplarda kullandığı mesela “Şevketlû Mehâbetlû Nûrum
ve Nûru âlem-yân Canımdan ve Ciğerimden Kıymetlim Gözüm
Efendim” gibi hitap şekilleri bir annenin, padişah oğluna verdiği
kıymeti göstermesi bakımından önem arz eder. Mektuplarında bir
yandan İstanbul dışında olan oğluna devletin ve haremin durumu
hakkında bilgiler veren, diğer yandan oğluna sevdiği yiyecekleri
yaptırtıp gönderen ve sağlığı hakkında tembihlerde bulunan tam
bir anne görünümündedir. Sultan Abdülmecid de annesine çok
düşkündür. Bezmiâlem Valide Sultan’ın Yalova Kaplıcalarındaki
yirmi beş günlük tedavisi süresince iki kez onu görmeye gitmiş
üçüncüsünde ise gidip bizzat annesini alarak İstanbul’a gelmesine
eşlik etmiştir.
Eserde özellikle kadınları destekleyici bir Valide Sultan
görüyoruz. Öldüğünde, törende bulunan kadınların “Validemizi,
anamızı kaybettik” diye ağladığını biliyoruz. Kadınların duyduğu
bu sevgi ve Valide’nin ebedi istirahatgâhına yolculuğuyla ilgi
neler söyleyebilirsiniz?
Osmanlı Devletinde on dört yıl valide sultanlık makamında bulunan
örnek yaşantısıyla farklı bir Valide Sultan kimliği sergileyen
Bezmiâlem Valide Sultan 2 Mayıs 1853’te pazarı pazartesiye
bağlayan gece yarısından sonra saat birdeBeşiktaş Sarayı’nda vefat
eder. Cenaze namazı Topkapı Sarayında bütün devlet adamlarının
katılımıyla kılındıktan sonra geniş bir alayla Çemberlitaş’ta Sultan
II. Mahmud’un yani eşinin türbesine defnedilir. Alayın geçtiği her
iki tarafta yoğun bir kalabalık oluşturan halkın üzüntü ile ağlayarak
dualarla tören alayını seyrettiğini, bu kalabalığın çoğunluğunu
ise kadınların oluşturduğunu dönemin görgü tanıkları dile getirir.
Valide'nin ölümüyle kadınlar büyük bir müdafi, fakirler ise şefkatli bir
dost kaybetmişlerdi. Oçok sevdiği talebeler ise cenaze alayı türbeye
yaklaştığında hep bir ağızdan kaybettikleri valideleri için ilahiler
okumaktaydılar. Bezmiâlem Valide Sultan’ın cenaze merasiminde
oğlu Sultan Abdülmecid’in emriyle bütün saray görevlilerinden
öğrencilere, ihtiyaç sahibi halka kadar yapılan ve oldukça önemli
miktarlara varan ihsanlar, O’nun hayatı boyunca yaptığı ihsanların
sanki son noktası gibidir. Diğer yandan ilelebet halkına hizmet
vermek üzere kurduğu vakıflarla ise ölümsüzleşmiştir.
Bezmiâlem Valide Sultan'ın cenazesinin
yıkandığı Hırka-i Saadet Dairesi
duvarında bulunan çeşme