Basic HTML Version
30
/ Bezmiâlem Aktüel 2018
Kolera salgını sürerken Gedikpaşa, Tophane ve
Üsküdar’da açılan tebhirhanelerde (dezenfeksiyon
istasyonları) hastalık görülen mekânlardaki eşyalar
basınçlı su buharıyla dezenfekte edilir, mekânlar
ise tebhirhane görevlileri tarafından kimyasal
dezenfektanlarla temizlenirdi. Tebhirhaneler ileriki
yıllarda çıkan kolera salgınlarında ve bulaşıcı
hastalıkların önlenmesinde önemli rol oynadı.
1893-1895 salgını sırasında kolera ile şehir su
şebekesi ve kanalizasyon sistemi arasındaki
ilişki anlaşıldı. Uzmanların önerisi üzerine, kolera
odağına dönüşmüş olan Kasımpaşa deresi kapatılıp
kanalizasyona dönüştürüldü.
Bu salgın sırasında Şehremaneti’nde (İstanbul
Belediyesi) kurulan Hıfzıssıhha Komisyonu ile
belediye sağlık teşkilatının temeli atıldı. Hıfzıssıhha
Komisyonu, umumi sağlığı korumak, bulaşıcı
hastalıkların yayılmasını önlemek ve çıkış sebebini
araştırmakla görevliydi. II. Abdülhamid bu salgını
yakından izleyip yabancı uzmanların tavsiyelerini
derhal yerine getirterek mücadeleyi bizzat
yönetmiştir.
Verem/Tüberküloz:
Babası Sultan Abdülmecid’i ve
annesi Tirimüjgân Kadın Efendiyi veremden kaybeden
II. Abdülhamid, Robert Koch’un verem basilini
keşfetmesine (1882) ilgisiz kalmamış, tüberkülini
verem ilacı olarak açıkladığında derhal Berlin'e bir ekip
göndermişti (1890). Ancak kısa sürede tüberkülinin
ilaç değil bir tanı aracı olduğu anlaşılmıştı. Cemiyet-i
Tıbbiye-i Şahane’den veremden korunma çarelerinin
açıklığa kavuşturulmasını isteyen Padişah, Cemiyet’in
22Mart 1895 tarihli raporu üzerine hastane, hapishane
gibi yerlerde tüberkülozluların ayrılmasını ve her birine
birer tükürük hokkası verilmesini emretti. Bu verem
mücadelesinin ilk adımıydı. Ülkemizin ilk sanatoryumu,
II. Abdülhamid’in kurmuş olduğu Hamidiye Etfal
Hastanesi’nde çocuklar için açıldı (1906).
Difteri/Kuşpalazı:
Bakteriyolojihane-i
Şahane
Müdürü Dr. Maurice Nicole, Sultan’ın emriyle, 1894’te
bilim dünyasına tanıtılan difteri serumunu öğrenmek
üzere Paris’e gitti. 1895’te Bakteriyolojihane’de
üretilmeye başlanan difteri serumu, İstanbul’daki
belediye dairelerinde padişahın sadakası olmak
üzere meccanen yapılıyor ayrıca tüm vilayetlere
dağıtılıyordu. Aileler bu sayede çocuklarını
kuşpalazından kaybetme korkusundan kurtuldu.
Bakteriyolojihane-i Baytari:
Hayvan hastalıklarının
incelenmesi ve bunlara karşı serum ve aşı
hazırlanması
için
Sultanahmet’te
faaliyete
geçirilmiştir (1901). İlk müdürü Veteriner Adil
Bey’dir. Daha sonra Pendik’te yapılan yeni binasına
taşınmıştır. Günümüzde Pendik Veteriner Kontrol
Enstitüsü adıyla faaliyettedir.
Kızıl:
Padişah, Hamidiye Etfal Hastanesi
bakteriyoloğu Kym. Süleyman Nuri Bey’i, kızıl
serumu üretimini öğrenmesi için Avusturya ve
Almanya’daki ilgili enstitülere gönderdi. Süleyman
Bey döndükten sonra hastanede, Kızıl ve Kuşpalazı
Serumlarıyla Çiçek Aşısı Dârülistihzarı açıldı (1903).
Hastaneler
24 Nisan 1877’de başlayan Osmanlı-Rus Savaşı
sırasında, Tuna ve Kafkasya cephelerinden
İstanbul’a getirilen yaralılar, Osmanlı Hilâl-i
Ahmer Cemiyeti’nin Kızılhaç yardımlarıyla açtığı
hastanelerde tedavi edildiler. İlk olarak Mısır Hidivi
İsmail Paşa’nın Emirgan'da yaptırdığı fakat henüz
kullanıma girmemiş olan Mîrgûn Hastanesi, derhal
donatılarak hizmete açıldı. Beylerbeyi Sarayı’nın
bendegân daireleri hastaneye dönüştürülüp
Beylerbeyi Hastanesi adıyla savaş yaralılarına tahsis
edildi. Beykoz-Serviburnu koyunda Serviburnu
Askeri Hastanesi açıldı.
Balmumcu ve Orhaniye Kışlalarındaki saray
muhafız erleri ve Beşiktaş çevresinde oturan saray
mensupları için kurulan Yıldız Askeri Hastanesi
(1886), Türk-Yunan Savaşı yaralılarının tedavisine
tahsis edildi (1897). Yaralılardaki kurşun ve mermi
parçalarının yerleri, Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne
öğrencilerinden Es'ad Feyzi ve Rıfat Osman’ın
hazırladığı röntgen düzeneği ile tespit edildi. Bu
radyografiler savaş cerrahisinde ilk sistemli tanısal
radyoloji uygulamalarıdır. Yaralılardan ameliyat
olmadan önce alınan hüsn-ı rıza senetleri (onay
belgeleri), günümüzdeki bilgilendirilmiş olurun ilk
örnekleri sayılmaktadır.
Hamidiye Etfal Hastanesi, Şişli