Basic HTML Version
24
/ Bezmiâlem Aktüel 2019
Çoğunluğu Akdeniz ülkelerinde olmak üzere dünyada toplam 150 tür ile yayılım
gösteren Lamiaceae (Ballıbabagiller) familyasına ait
Sideritis
cinsinin iki önemli
gen merkezinden biri Türkiye, diğeri ise İspanya’dır.
Ülkemizde 45 türle yayılım gösteren, alt türleri ve varyeteleri ile takson sayısı
53’e ulaşan
Sideritis
bitkisi Türkiye’de doğal olarak yetişen bitkiler arasında en
yüksek endemizm oranına (%77) sahip cinslerden biridir.
Halk arasında dağ çayı ya da yayla çayı adıyla bilinen
Sideritis
türleri özellikle
Batı ve Güney Anadolu’nun bazı yörelerindeki kır kahvelerinde adaçayı adı ile de
ikram edilir. Oysa adaçayı diye bilinen bitkiler
Salvia
türleridir ve İngilizce “sage”
ENDEMİK TÜRLERİYLE
ÜLKEMİZİN ÇOK DEĞERLİ
BİR HAZİNESİ:
SİDERİTİS
Sideritis
L. cins adı, Yunanca "
sideros
" (demir) kelimesinden türemiş olup
eskiden beri demirle yapılan silahların yol açtığı yaraları iyileştirmede
kullanılması nedeniyle bu adın verildiği düşünülmektedir.
PROF. DR. GÜLAÇTI TOPÇU /
BVU ECZACILIK FAKÜLTESİ DEKANI
olarak bilinirler. Anadolu’da
Sideritis
’ler türünün
özelliklerine göre farklı isimlerle de adlandılırlar.
Örneğin; halk arasında yaygın olarak kullanılan
S. congesta
Davis et Hub.- Mor.,
S. condensata
Boiss. et Heldr. Apud Bentham
ve
S. caesarea
Duman bitkileri sırasıyla başakçayı, kozalı kekik
ve topalçay isimleriyle bilinirler.
Sideritis
türleri başlıca Toroslar ve Ege Bölgesi
olmak üzere Türkiye’nin birçok bölgesinde
halk tarafından yaygın olarak kullanılmakta ve
pazar tezgâhlarında satılmaktadır. Bunlardan
Sideritis trojana
Kazdağı eteklerinde yaşayan
Türkmenlerin gelir kaynaklarından birisini
oluşturmaktadır. Kazdağı milli parkında yetişen
S. trojana
Bornm., bölgede “Sarıkız çayı”
olarak isimlendirilmekte; mide, göğüs ve boğaz
hastalıklarında kullanılmaktadır. Bu nedenle
Troya bölgesine has endemik bir tür olan
Sideritis trojana
’nın daha kontrollü toplanması
gerekmektedir.
Sideritis trojana