Basic HTML Version
Bezmiâlem Aktüel 2019 /
25
Zayıf veya orta derecede polar organik çözücü l e r
kullanılarak (hekzan, diklorometan, aseton gibi)
hazırlanan
Sideritis
ekstreleri, başlıca diterpenler
ve polar olmayan flavonoid ve fenolik bileşikler
taşırken; etilasetat/metanol veya sulu alkol ekstreleri
ise şeker taşıyan fenolik bileşiklerce (feniletanoid/
fenilpropanoid ve flavonoid glikozitler) ve şekerli
iridoid bileşiklerce zengindirler. Bu nedenle sulu
veya alkollü ekstrelerinin yüksek antioksidan
aktivitelerinden bu bileşikler sorumludur. 27
Sideritis
türününmetanol ekstresinin antioksidan aktivitelerini
farklı yöntemlerle araştıran bir çalışmada, bu
ekstrelerden total fenolik miktarı yüksek olanların
daha güçlü serbest radikal süpürücü ve/veya
antioksidan etkiye sahip oldukları belirlenmiştir.
Akdeniz ülkelerinde yaygın olarak yetişen
Sideritis
türlerinin halk arasında içecek (çay),
tatlandırıcı ve koku verici ve geleneksel tıpta
antimikrobiyal, antienflamatuvar, yara iyi edici, anti-
ülser, antispazmodik, karminatif, antikonvulsan,
analjezik amaçlarla kullanımı mevcuttur. Uzun
yıllardır
Sideritis
türleri üzerinde devam eden
araştırmalarımız sonucunda bu bitkilerin etkin
bileşiklerinin başlıca ent-kauren iskeletine sahip
diterpenler ve fenolik bileşikler olduğunu saptadık
ve 20’ye yakın tür üzerindeki fitokimyasal ve
biyolojik aktivite araştırmalarımızın sonuçlarını 15
kadar uluslararası makale olarak yayımladık. Hatta
Sideritis
türlerinin antikolinesteraz, yani potansiyel
anti-Alzheimer etkilerinin dünyada ilk kez grubumuz
tarafından
S. arguta
Boiss.et Heldr.
(eşek çayı) türü
üzerinde yaptığımız çalışmalarla gerçekleştiğini
belirtmek isterim. Bu türden ve hatta
S.trojana
dahil
pek çok
Sideritis
türünden elde edilen bir seri ent-
kauren diterpenden özellikle 7-epicandicandiol,
kolinesteraz enzimini çok güçlü bir şekilde inhibe
ederek potansiyel anti-Alzheimer ilacı olabileceğini
göstermiştir. Akdeniz çevresindeki ülkelerde yetişen
Sideritis
türlerinde, özellikle İspanya ve İtalya’da
kauren diterpenlerin yanı sıra labdan, pimaran,
beyeran, trakiloban, rozan ve atisan iskeletine sahip
diterpenler bulunmasına rağmen, Anadolu
Sideritis
türleri ağırlıklı olarak kauren diterpenlerce zengindir.
Sideritis scardica