Basic HTML Version
8
/ Bezmiâlem Aktüel 2019
VAKIFLAR VE
ARŞİV
Bezmialem Vakıf Üniversitesi Mütevelli Heyeti Üyesi ve aynı zamanda
Vakıflar Genel Müdürlüğü (VGM) Genel Müdür Yardımcısı Rıfat Türker
ile arşiv, yayıncılık ve kütüphane hizmetlerine ilişkin detaylı bir söyleşi
gerçekleştirdik.
RIFAT TÜRKER /
BVU MÜTEVELLİ HEYETİ ÜYESİ
Arşiv ve Arşivcilik ile ilgili düşünceleriniz nelerdir?
Bilindiği üzere yeryüzünde yaşayan toplumların
ve devletlerin her birinin kendine has gelenek,
görenek, kültür ve uygulaması bulunmaktadır.
Devletlerin veya toplumların sahip olduklarının
daha sonraki dönemlere aktarılması, yazılı kayıtlar,
resimler, çizimler, giysiler, mimari eserler, gelenek
ve görenek uygulamaları ile olmaktadır. Bu sebeple
başta gelişmiş ülkeler olmak üzere bütün ülkeler
sahip oldukları kültürleri, diğer kültürlere veya
ülkelere tanıtmak amacıyla, arşivler, müzeler, kazı
alanları ve kütüphaneler inşa ve ihya etmektedirler.
Kadim devletlerin dünü ile bu günü arasındaki
sağlam bağlar kurarak geçmişi referans kabul
ederek geleceğine ve geleneğine yön vermesinin
temel dayanağı, hiç şüphesiz sahip oldukları
arşivler, yazıtlar ve yazılı olmayan gelenek ve
uygulamalarıdır. Burada özellikle arşivleri ele alacak
olursak; arşivler devletlerin veya milletlerin geçmişi
ile irtibat kurmasını sağlayan hafızasının temelini
oluşturmaktadır. Zira arşiv belgeleri, devletlerin
askeri, siyasi, diplomatik, iktisadi, hukuki, sosyal
hayat, gelenek ve kültürleri ile ilgili uygulamaların
en önemli bilgi kaynaklarıdır. Türkçe’de Arşiv
kelimesiyle açıklanan bu terim, diğer dünya
dillerinde de (Yunanca’da Arkheion, Latince’de
Archivum, Almanca Archiv, Fransızca Archives,
İngilizce Archives) aynı tabirle kullanılmıştır.
Osmanlı Devleti’nde ise Hazîne-i Evrâk ve Mahzen-i
Evrâk tabiriyle açıklanmaktadır.
Türklerde arşivin tarihi, Uygurlara kadar
uzanmaktadır. Bu milletin şehirlerinde zengin
kütüphaneler, resmi daireler, mahkemeler ve resmi
yazışmaların saklandığı arşivler bulunmaktaydı.
Günümüzde, ülkemize miras kalan arşivlerin
büyük bir kısmını, Osmanlı Devleti’nde de devam
eden bu arşiv anlayışına borçluyuz. Başbakanlık
Osmanlı Arşivleri (Hazine-i Evrâk), Vakıflar Genel
Müdürlüğü Arşivi, İstanbul Müftülüğü Şeriyye
Sicilleri Arşivi, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
Kuyud-ı Kadime Arşivi ve Topkapı Sarayı Müzesi
Arşivi başta olmak üzere çeşitli arşivler bu anlayış
sayesinde günümüze kadar ulaşmışlardır.
Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivine geçmeden
vakıf ve vakfiye ne demektir kısaca bilgi verir
misiniz?
En kısa haliyle vakıf; Kişinin mülkiyetinde veya
tasarrufunda olan bir taşınmazı veya nakit parayı,
Allah rızası için bir hayır hizmetine ve insanların
menfaatine ebediyyen tahsis etmesidir. Vakfiye ise
hukuki tüzel kişiliğe sahip bir belge olup; vakfın
akarları, hayratları, şartları, yönetim şekli gibi
hususların yer aldığı nizamnamesidir. Günümüz
terminolojisi ile ifade edecek olursak vakfın senedi
diyebiliriz. Vakfiyeler düzenleniş itibariyle genelde
belirli bir format çerçevesinde düzenlenen bir belge
türü olmakla birlikte, formata uymayan kendine