Basic HTML Version
9
/ Bezmiâlem Aktüel 2019
has vakfiye örneklerine de rastlanılmaktadır. Genel
olarak Besmele ile başlayan vakfiyelerin giriş
bölümünüAllah’a hamd (hamdele), Hz.Muhammed’e
salat ve selam (salvele) kısımları oluşturur. Bu
kısmı çoğunlukla vakıf kurucusunun adı, baba adı,
oturduğu mahalle, makamı gibi vâkfın statüsü gelir.
Vakıf kurucusu, padişah, hanım sultan, sadrazam,
vezir, paşa ve devlet kurumlarında görev yapan
önemli bir makam ya da eşraftan varlıklı bir kimse
ise, vakıf kurucusunun tanıtıldığı bu kısım edebî bir
üslupla yazılır. Arapça başlayan hamdele, salvelenin
ardından, statü ve vakfedilen mal/para paralelinde,
ayet, hadis, Farsça yahut yine Arapça olarak
vecize ve methiyeler detaylı bir biçimde dizilerek
vâkıf tanıtılır. Bu bölüm reâyâ için nispeten daha
az teferruatlıdır. Devamında gelen fasıl ise küçük
farklılıklar olsa da genelde standarttır. Vakfedilen
akâr ve hayrât (mal/para), bunlardan kimlerin nasıl
yararlanacağı, hizmetin ne surette yürütüleceği,
görevli seçimi, ücretlerin nasıl ödeneceği, vakfı
yönetecek mütevellilerin ve denetleyecek kişilerin
nasıl seçileceği gibi hususlar belirtilir. Tüm bu
hükümler ve şartlar, tereddüde mahal bırakmayacak
şekilde yazılır ve vakfın sahih olup olmadığı, Hanefi
mezhebi imamlarının görüşleri doğrultusunda
sabitlenir. Vakfın sonsuza kadar ayakta kalması için
şartlara uyan kişilere dua; kuralları ihlal edip vakfı
zarara uğratanlara beddua edilerek tarihlendirme
yapılır ve kadı onayı için huzurda bulunan şahısların
künyeleri verilerek belge sona erdirilir.
Arşivlerde bulunan vakfiyeler, günümüze orijinal
vakfiyeler, istinsah vakfiyeler, taş veya ahşap üzerine
yazılmış vakfiyeler olmak üzere üç şekilde ulaşmıştır.
Bununla beraber, vakfiyesi mevcut olmayan
vakıfların bazı hayrât eserlerinin kitabelerinde vâkıf
ile ilgili detaylı bilgiler de vardır. Orijinal vakfiyeler,
vâkıf tarafından düzenlenen ve kadı huzurunda
onaylanan asıl metinlerdir. Ahşap, taş veya mermer
üzerine işlenen vakfiyeler ise tam vakfiye olmayıp,
vakfiyenin kısa bir özeti suretindedir.