Basic HTML Version
8
/ Bezmiâlem Aktüel 2019
SAFİYE EROL’UN
KALEMİNDEN
GUREBA HASTAHANESİ
Öğretim Üyemiz ve Aktüel Dergi Editörümüz Dr. Öğretim Üyesi Mehmet
Emin Agar, kadın romancılarımızın en önemlilerinden olan Safiye Erol’un
“Dineyri Papazı” adlı eserini ve bu esere konu olan Gureba Hastahanesine
dair detayları ele aldı.
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET EMİN AGAR
/ BVU ÖĞRETİM ÜYESİ
Burada söz konusu edeceğimiz roman ise, kadın
romancılarımızın en önemlilerinden olan Safiye
Erol’un “Dineyri Papazı” adlı eseridir. Önce 1955
senesinde Tercüman gazetesinde tefrika edilen ro-
man, 2001 yılında merhum Halil Açıkgöz tarafından
kitap halinde neşredilmiş ve birçok baskı yapmıştır.
Biz de burada merhumun fikir ve tespitlerinden
hareketle yazımızı oluşturduk.
Günümüz feminist yaklaşımlarından farklı ama
bir kadın hassasiyeti sadece romanlarında değil,
diğer yazılarında da her zaman kendini hissettirir.
Dolayısıyla romancımızın kültür ve sanat dünyası
Cumhuriyetimizin kuruluşundan, yazarın vefatına
kadarki devrede, o dönemin fikir ve sanat âlemini
meşgul eden duygu ve düşünceleri ihtiva etmektedir.
Roman, yazarımızın diğer romanlarında da hep var
olan aşk duygusunun kaynaklarını, sınırlarını ve der-
inliklerini, zaman zaman geriye dönüşlerle tam bir
psikolojik roman bakış açısından işlemektedir. Ele
aldığı çatışmalar ve konular bakımından da tam bir
kültür romanı niteliğindedir.
Roman aynı zamanda yazarımızın özel hayatına
ait çeşitli izler taşımaktadır. Evlendiği kimsenin
mesleğine dair çeşitli terimler, bu romanda sık sık
karşımıza çıkmaktadır. İstanbul’un çok dinli, çok ırklı
ve geniş kültürlü atmosferi de romana yansımıştır.
Yazıldığı devrin ve semtlerin bir aynası niteliğinde
olan eserde, Türk edebiyatı ve müzik kültürü ile bir-
likte Rum yurttaşlarımızdan mesleki ve estetik dam-
lalar da yer almıştır.
Safiye Erol, mesleklerin getirdiği terminolojiye
hâkimiyetini, kahramanların mesleklerine dair kul-
landıkları bilgi ve ıstılahlarla da göstermiştir. Bu
yönüyle eser, bir meslek romanı olarak da görülebilir.
Kadın hassasiyetinin dikkatleriyle dünyamızı ren-
klendiren Safiye Erol’un üslubu, bu romanda da
bütün güzellikleriyle yer alır. Çiçekler, mekânlar,
küçük ayrıntılar ve marazi denilebilecek duygus-
allığın olaylar ve nesneler ile olan ilişkisi hayal ile
hakikat arasında gelip giden psikolojik gelgitler ince
ince işlenmiştir.
Bezmiâlem Valide Sultan’ın manevi işaret ve maddi ihtiyaçtan hareket ederek,
oğlu Abdülmecid Han’ın izin ve fermanıyla yaptırdığı Guraba-yı Müslimîn
Hastahanesi, yaklaşık iki asırdan beri özelde İstanbul ahalisine, genelde bütün
garip ve fakirlere hizmet vermeyi sürdürmektedir. Bu uzun hizmet seneleri
müddetince o kadar çok meşhur oldu ki birçok tarihi ve edebi eserde de
mekân olarak kullanıldı. Hem hastane hem de bir dönem tıp fakültesi olarak
vazife görmesinin izlerini değişik eserlerde görüyoruz. Bunlardan en meşhuru,
Türk edebiyatının dev romancılarından Peyami Safa’nın “Dokuzuncu Hariciye
Koğuşu” adlı romanıdır. Bu konuyla ilgili geniş bir çalışmayı önceki sayılarımızdan
birinde işlemiştik. (Turan Aslan, Gureba Hastanesi’nin Dokuzuncu Hariciye
Koğuşu, Bezmialem Aktüel, s.24 )