Basic HTML Version
Bezmiâlem Aktüel 2020 /
9
rıhtımlar, tarihi saraylar, köşkler, evler, yalılar ve
konaklar; camiler,mescitler,musallalar, namazgâhlar;
çeşme ve sebiller; imarethâne, darphâne, şifahâne,
muvakkithâne, simkeşhâne, tekke ve zaviyeler;
mezarlıklar, hazireler, arastalar, bedestenler, kapalı
çarşılar, sandukalar, steller, sinagoglar, bazilikalar,
kiliseler, manastırlar; külliyeler, eski anıt ve duvar
kalıntıları; freskler, kabartmalar, mozaikler ve benzeri
taşınmazlardır.
Vakıf Kültür Varlığı Nedir?
Daha önce sıraladığımız taşınmaz kültür varlıklarını
vakıf kültür varlığı olarak tanımlayabilmek için,
o kültür varlığının bir vakıf yoluyla inşa edilmiş
olması gerekmektedir. Bunu biraz daha açmak
gerekirse; vakıf kültür varlığı, bir kişinin kendi
malını kendi iradesiyle belirli bir amaca tahsis
etmesi yoluyla kurulan, Selçuklular Dönemi’nde
yaygınlaştırılan, Osmanlı Devleti zamanında zirveye
taşınan vakıf geleneği ile vakfedenin kalbindeki
iyiliğin sanata dönüşerek cami, türbe, imaret, han,
hamam, kervansaray, çeşme gibi birçok yapı türü
olarak geleceğe taşınan taşınmazlardır. Öyle ki
vakıf geleneğiyle han, kervansaray, arasta gibi
akar olarak nitelendirilen vakıf kültür varlıklarının
gelirleri medrese, imaret, cami gibi hayrat olarak
nitelendirilen vakıf kültür varlıklarına aktarılarak bir
akar, bir hayrın sürekli yaşamasını sağlamaktadır.
Vakıf kültür varlıklarından örnekler
verebilir misiniz?
Uygarlıkların beşiği Anadolu, dünyada hiçbir yer
ile kıyaslanamayacak tarihi zenginliklere sahiptir.
Öyle ki, bu tarihi zenginliklerin en önemli bölümünü,
mülkiyeti vakfa ait yaklaşık dokuz bin civarında olan
taşınmaz vakıf kültür varlıkları oluşturmaktadır.
Yurdumuzun dört bir yanında adeta açık hava
müzesinde sergilenircesine bulunan bu eserler
arasında cami, mescit, kilise, sinagog gibi dini;
kervansaray, han, bedesten, arasta gibi ticari;
medrese, türbe, Darüşşifa, Darül Kurra, Darül
Hadis, imaret, sıbyan mektebi gibi eğitim ve sosyal
yapılardan sayısız örnek vermek mümkündür.
Çini mihrabı ve kündekari tekniğiyle yapılmış
minberi, üstün ağaç ve çini işçiliği yönünden ağaç
cami müzesi olarak nitelendirebileceğimiz Konya
Beyşehir Eşrefoğlu Camii, mimari özelliklerinin yanı
sıra, bitkisel ve geometrik figürlerin kendine
has bir betimleme anlayışıyla yüksek
kabartma tekniğinde taşın adeta bir dantel
gibi işlenerek sergilendiği ve UNESCO
Dünya Miras Listesi'nde yer alan Divriği
Ulu Cami ve Darüşşifası, Mimar Sinan’ın
ustalık eseri olarak tanımladığı ve kubbe
mimarisinde doruk noktalarından birini