Basic HTML Version
46
BezmiâlemAktüel 2014 / 3
OSMANLI KÜLTÜRÜNÜN GİZLİ KAHRAMANLARI
VALİDE SULTANLAR
Valide Sultanların öğrenim
durumları, eğitim seviyeleri
hakkında neler söylenebilir?
Saraya getirilen kızlar hem
maddî hem de manevî eğitimden geçirilmekteydiler.
Maddi eğitimde okuma yazma, edebiyat, el becerileri,
terzilik, güzel sanatlar, musiki v.s. şeyler öğretilirken
manevî eğitimde de dinî ilimler genel çerçevede öğre-
tiliyor, İslam dininin yaşam tarzı onlara benimsetiliyor,
iyi bir Müslüman hanım haline geliyorlardı. Bazıları,
Osmanlı toplumunda çok önemli bir yeri olan tasav-
vuf terbiyesi alıp manevî dünyalarını daha da zengin-
leştiriyordu. Zaten Osmanlı Devleti’nde padişah veya
devlet büyüklerinin hemen yanı başında maneviyat
büyüklerini görmekteyiz. Osman Gazi’nin yanında Ede-
bali, II. Murat’ın yanında Hacı Bayram-ı Veli’yi, Fatih
Sultan Mehmet’in yanında Akşemşeddin’i, Kanuni’nin
yanında Sünbül Efendi’yi, Sultan Ahmed’in yanında
Aziz Mahmud Efendi’yi, Sultan Mahmud ve Sultan Ab-
dülmecid’in yanında Abdülaziz Zihni Efendi’yi ve Sul-
tan Abdülhamid’in yanında Zâfir Efendi’yi örnek olarak
sayabiliriz. İşte Valide Sultanlarda da benzer şeyleri
görebiliriz. Sözü uzatmamak için Hürrem Sultan ile
Sünbül Efendi , Bezmiâlem Valide Sultan ile Abdülaziz
Zihni Efendi Efendi’yi örnek olarak verelim.
Bezmiâlem Valide Sultan tasavvuf erbabı mı?
Karagümrük’teki Cerrahi Dergahı’ndaki kayıtlara göre
Fahreddin Dal’ın yaptığı tezde açıkça görüldüğü üzere
tasavvuf terimiyle söylersek biatlı.
Bizim valide sultanlara bakışımız nasıl olmalı?
Benim acizane kanaatime göre, valide sultanlar bizim
annelerimizdir. Kendi annelerimize nasıl her türlü
hürmeti göstermek mecburiyetindeysek ve elimizden
geldiğince gösteriyorsak, daha fazlasını valide sultan-
lara göstermeliyiz. Çünkü onlar Peygamber Efendi-
miz’in vekilleri olan sultan-halifelerimizin anneleridir.
Tıpkı mübarek validelerimizin bütün Müslümanların
anneleri olduğu gibi, ayetle sabit olduğu şekilde. On-
lara karşı edepli davranmalıyız. İnsanlık icabı kendi
aralarında olan bitenleri de fitne sebebi yapmamalıyız.
Osmanlı sultanlarını değerlendirirsek sizin açınızdan
hangileri daha ön plana çıkar? Bunun sebepleri ne-
lerdir?
Onlar arasında ayırım yapmadan, hepsine azami hür-
meti gösteririm. İstisnasız hepsinin faziletli kimseler
olduğunu ve imkan ve kabiliyetleri nisbetinde devleti
idare ettiklerine inanırım; ancak siz sordunuz diye söy-
leyeyim: Fatih, Yavuz ve Abdülhamid.
Fatih Sultan Mehmed’i devleti modern bir organizas-
yon haline getirip cihan imparatorluğu haline getirdiği,
İstanbul’u fethedip Peygamber Efendimizin müjdesine
mazhar olduğu için.
Yavuz Sultan Selim Han’ı ise İslam birliğini sağlamak
için saltanatının tamamını bu uğurda savaşlarda ge-
çirdiği ve bugün bile hala sürmekte olan hastalıklara
doğru teşhis koyduğu için. Abdülhamid Han’ı ise dün-
OSMANLI SOHBETLERİ II
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Emin AGAR
Öğretim Üyesi