Basic HTML Version
BezmiâlemAktüel 2014 / 4
7
olmadığı anlaşılmış ise de bu dergâh başkalarıyla kı-
yaslanamayacağı gibi bazı ifadelere göre de bu mumun
Valide Sultan’ın hayatlarında iken açıktan her sene ve-
rile gelmiş olduğu, dergâha yeni alınan şamdanlara da
onun vakfı olduğu yazılmış bulunduğundan diğerlerine
örnek olmamak şartıyla Valide Sultan vakıflarından
eskiden olduğu gibi bu miktar mumun verilmesi –Mec-
lis-i Vâlâ’ca- düşünülmüş olmakla beraber son karar
yüce Sadaret makamına aittir.”
Meclis-i Vâlâ’nın bu kararı 25 Ağustos tarihli bir tez-
kire ile sadrazam tarafından saraya sunulmuştur. Bir
gün sonra saraydan verilen cevapta “… Bu hususun
düşünüldüğü gibi Evkaf Nezareti’ne bildirilmesi ve
gerekli yardımların devamı… “ konusunda Abdülme-
cid Han’dan icab eden irade alınmıştır. 26.08.1853 (19.
Za.1269).
10
Namazgâhlar
Devlet Ana Bezmiâlem Vâlide Sultan’ın daha
küçük çapta hayır eserleri arasında bir de na-
mazgâhlar bulunmaktadır. Namazgâhlar daha
çok şehir dışında ve bir çeşmenin başında ya-
pılmışlardır. Namazgâhlar kıbleyi gösterecek
şekilde bir işaret taşı konmak ve basit bir du-
varla çevrilmek suretiyle yapılan üstü açık çok
sade ibadet yerleridir. Ve daha çok da yolcula-
ra hizmet maksadıyla hazırlanmışlardır. Bugün
hâlen İstanbul’da bunların örnekleri sağda sol-
da görülebilmektedir ki son zamanlarda yapı-
lan tespitlerle bu namazgâhlardan 100 tanesi
kayda geçirilebilmiştir.
Bezmiâlem Vâlide Sultan’ın kaç tane namazgâh yaptır-
dığı henüz tespit edilebilmiş değil ama elde bulunan şu
belgeden çok sayıda namazgâh yaptırdığı anlaşılıyor.
Bunlardan günümüze gelebilen tek nümune Maçka’da
kendi adıyla anılan Valide Çeşmesi’nin yakınındaki na-
mazgâhtır.
11
Namazgâhlarla ilgili belgeye gelince; Bu belgede Sa-
daret saraya hitaben kaleme aldığı tezkirede “…Evkaf
Nazırı… Paşa… Cennetmekân Valide Sultan… Hazret-
lerinin belli yerlerde ihdas buyurduğu namazgâhlarda
yaz ramazanlarına mahsus olarak oralarda [cemaatle]
namaz kılınmak ve yine her sene Nusret (Nusretiye)
Cami-i Şerifi’nde dâimî olarak Kur’an-ı Kerim tilaveti
icra kılınmak üzere masraflarının valide sultan vakfi-
yesine ilave suretiyle icabının icrası…” konusunda Ab-
dülmecid Han’dan irade talep etmiştir. Aynı gün Sultan
Abdülmecid merhume validesinin bu hayırdan da his-
sedar olması için hemen irade çıkarıp Sadaret’e gön-
dermiştir. 10.05.1855 (22.Ş.1271).
12
Mersin İskelesi’ne Yaptırılan İki Çeşme
O tarihte Adana Vilayeti’nin bir kazası (ilçesi) olan Mer-
sin’de yapılan bu çeşmelerin inşası Bezmiâlem Vâli-
de Sultan’ın vefatından sonra olmuştur. İnşaat mas-
rafları olarak hesaplanan 69.000 kuruşun onun vakıf
gelirlerinden karşılandığı için de onun adına kayıtlara
geçmiştir. Bu çeşmeyle ilgili daha önce gelen belgeler
henüz ele geçmemiş dolayısıyla en son belgeye göre
aşağıdaki bilgiler yazılmıştır.
Bu konuyla ilgili olarak Adana Valiliği ve Evkaf Nezare-
ti’ne şu yazı gönderilmiştir:
“Tarsus Sancağı’na tabi olup Cennetmekân Valide Sul-
tan… Vakfından Mersin İskelesi’ne yarım saat mesa-
fede bulunan suyun [Mersin’e] akıtılmasıyla iki adet
çeşme inşası ahali tarafından istid’â olunmuştur. Bu
konuda Adana Meclisi’nden gelen mazbata ve ekinde
bulunan mahzar (toplu dilekçe) Sadaret’in malumu ol-
muştur. Bu yazılı beyana göre bu suyun oraya akıtıl-
masıyla iki adet de çeşmenin inşası 69.000 kuruş mas-
rafla vücuda gelebileceği keşf olunmuş, bu çeşmeye
ait mecranın (kanalın) kazılıp açılması sırasında civar
halkının bedenen katkıda bulunacağı cihetiyle daha
da ucuza yapılabileceği anlaşılmıştır. Padişahın saye-
sinde gerek bölge halkı ve gerekse yolcular zülal gibi
bir suya kavuşacaklardır. Ve çeşme yapılacak yer de
ihya olacağından inhada yazıldığı üzere çeşmenin in-
şası için valiliğe izin verilmesi ancak eyaletçe yapılacak
masrafların bir defterinin Evkaf Nezareti’ne gelmesin-
den sonra bu iş mümkün olabilecektir. Bu masrafların
valide sultan vakfı tarafından karşılanması bâbında pa-
dişahtan irade de çıkmıştır. Gereken çalışmanın yapılıp
işin bitmesini müteakip de mazbatalı bir son masraf
defterinin gönderilmesi… 10.07.1859 (09.Za.1275).
13
1. M. Hüdayi Şentürk, Bezmiâlem Vâlide Sultan, DİA, c.?, s. 108-113.
2. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Mabeyn İradeleri evrakı (MB.
İ), dosya 10, belge 125 (10 / 125)
3. MB. İ 11 / 18, A. MKT. MHM 57 / 36.
4. BOA, Cevdet Saray 5340.
5. BOA, İrade Dâhiliye (İ. DH) 198 / 11286.
6. İ. DH 1287 / 101295.
7. İ. DH 1287 / 101309.
8. Mabeyn (MB) 157 / 102, Hazine-i Hassa, Evrak Kalemi (HH. VRK)
92 / 28.
9. Sadaret, Divan-ı Hümayun evrakı (A. DVN) 88 / 80.
10. İ. MVL 283 / 11131.
11. Yavuz Tiryaki, İstanbul’un 100 Namazgâhı, İstanbul 2010.
12. İ. DH 320 / 20741.
13. A. MKT. MHM 158 / 33.
Kaynakça