Basic HTML Version
BezmiâlemAktüel 2016 /
45
44
/ BezmiâlemAktüel 2016
Üniversitemiz Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı’ndan
Yrd. Doç. Dr. Perihan Torun hocamız ile Halk Sağlığı ve toplum
üzerindeki etkileri üzerine konuştuk.
HALK SAĞLIĞININ
TEMEL AMACI
TOPLUMUN TÜM
KESİMLERİNE HİZMET
VERMEKTİR
YRD. DOÇ. DR. PERİHAN TORUN /
BVU TIP FAKÜLTESİ HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI
Halk Sağlığı nedir?
Halk Sağlığı ya da Toplum Sağlığı, sağlığı ilgilendiren tüm konuları içerir.
Bir toplumda sağlığın korunması, iyileştirilmesi, sağlık sorunlarının görülme
sıklıklarının ve sürelerinin azaltılması amacıyla sistem, kurum, program ve
politikaların oluşturulması, kurulması, geliştirilmesi, yönetimi ve etkinliklerinin
değerlendirilmesi Halk Sağlığı’nın kapsama alanındadır.
Tıpta bir uzmanlık alanı olarak Halk Sağlığı’nı klinik alanlardan ayıran
en önemli özellikleri nelerdir?
Bakış ya da yaklaşımda temel farklılıklar vardır. Tıp, sağlığın bozulduğu
durumlara, hastalara ve hastalıklara odaklanan bir bilimdir; yaklaşımı
bireyseldir, yani tek tek kişilere hizmet etmeyi amaçlar. Halk Sağlığı ise hasta
veya sağlıklı ayırt etmeden topluma ya da toplum kesimlerine sağlıkla ilgili
hizmet vermeyi hedefler, bu amaçla hizmet planlar.
Mesela, bir gıda zehirlenmesi vakasında klinisyen hekimin amacı en kısa
sürede ve başarıyla tanı ve tedaviyi tamamlamaktır. Halk Sağlığı bakışıyla bu
bireysel girişim yanında gıda zehirlenmesinin neden,
nerede, nasıl ve ne zaman olduğu; başka vakaların
olup olmadığı; bir daha olmaması için ne tür tedbirlerin
alınması gerektiği konularının dikkate alınması da
önem kazanır. Dolayısıyla olayın toplumsal boyutu
da dikkate alınır. Benzer şekilde, klinisyen hekim
açısından bir kişiye diyabet tanısının doğru bir şekilde
ve geç kalmadan konması çok değerlidir. Halk Sağlığı
bakışıyla ise toplumdaki tüm diyabet vakalarının erken
dönemde tespit ve tedavi ediliyor olmaları kadar,
vaka sayılarının azaltılması için yapılacak girişimler de
önemlidir. Halk Sağlığı’nın alınan önlemlerle toplumda
hekime ve hastanelere gereksinimi azaltmak gibi bir
ideali vardır da denilebilir.
Tanı ve tedaviyle ilgili çalışmaların olmadığı
düşünüldüğünde, Halk Sağlığı uzmanları ne tür
çalışmalar, uygulamalar yaparlar?
Sağlığı bir şekilde ilgilendiren toplumsal sorunların
çözümüne Halk Sağlığı’nın katkısı önemlidir. Bireylerin
tanı ve tedavileri alanlarının dışında olmakla birlikte,
aslında Halk Sağlığı uzmanları toplumsal seviyede
tanı ve tedavi yaparlar. Mesela, Suriyeli göçmenlerin
İstanbul’da yerleşmeye başlaması ile doğal olarak
hem göçmen hem de yerli toplumun sağlığı konusu
gündeme gelmişti. Öncelikle göçmen toplumun
sağlık ve sağlık hizmetleri ile ilgili sorunlarının
tanımlanması gerekmekteydi. Bu nedenle ekibimiz bir
saha araştırması ile durumu değerlendirdi, sonuçları
da hizmetleri planlayacak olan Halk Sağlığı Kurumu
ve diğer kurumlarla paylaştı. Sonrasında, Zeytinburnu
Belediyesi’nin bir mülteci hizmet çalışmasının
değerlendirilmesi ve bir hizmet modeli olarak test
edilmesi çalışmalarına başladık. Ayrıca, mültecilere
insani yardım yapan STK’larla bir çalışma yürüterek
daha etkin çalışabilmeleri için eğitim ihtiyaçlarını
belirlemeye çalıştık.
Hastalık üzerinden bir örnek vermek gerekirse, bir
kadına meme kanseri tanısı konulabileceği gibi bir
topluma da meme kanserinin sık görüldüğü toplum
tanısı konulabilir, dolayısıyla toplum tanı almış
olur. Meme kanseri tedavisinin başarıyla yapılmış
olması hem bireysel hem de toplumsal düzeyde
değerlendirilebilir. Dolayısıyla sağlıkta bireysel
perspektif yerine toplumsal perspektife öncelik
verilir. Bir sağlık sistemi her iki perspektifi bir arada
kullanarak toplumun sağlığını başarı ile iyileştirebilir.
Halk Sağlığı bakışının ayrıca sağlıklı görünen kişileri
de hedefliyor olması önemli bir farklılıktır. Sağlığın
korunmasını ve bozulmasına neden olacak etkenler
tespit edilip önlem alınabilmesi amaçlanır.
Halk Sağlığı Anabilim Dalları geleneksel olarak
klinik branşlarla ilişkilerini Epidemiyoloji üzerinden
kurmuşlardır. Böylece, hem araştırma yapacakları
alanları genişletmişlerdir hem de klinik çalışmaların
planlanması ve yürütülmesi kuralına uygun yapılmıştır.
Bunun ötesinde kalite, kanıta dayalı tıp, iş sağlığı,
hastane enfeksiyonları gibi alanlarda Halk Sağlığı
profesyonellerinin kurum yönetimlerine destek
olmaları her iki tarafın bakış açılarını geliştirmeleri
ve genişletmeleri açısından önemlidir, ama maalesef
bunun geleneği henüz oluşmamıştır.
Halk Sağlığı uzmanlık eğitimi nasıl yapılmaktadır?
Halk Sağlığı alanının kapsamının zaman içinde
değişmesi ve sosyal bilimleri de kapsayacak şekilde
genişlemesi ile pek çok Batı ülkesinde Halk Sağlığı
artık tıbbın altında değil, tıbbı da içine alan çok
disiplinli bir üst alan olarak kabul edilmekte, eğitimi
de bu şekilde verilmektedir. Ülkemizde de sağlığa
farklı disiplinlerin perspektifinden bakılmaya doğru bir
gidiş olduğunu düşünüyorum.
Her ne kadar Üniversitelerimizde Halk Sağlığı tıbbın
bir dalı olarak Dahili Tıp Bilimleri altında yer alıyor olsa
da, çalışma alanı ve uygulamaları düşünüldüğünde
tıp eğitimi ile kazanılanın dışında bilgi ve becerilerin
gerekliliği ortaya çıkar. Toplumun sağlık sorunlarının
ortaya konması ve önceliklerin belirlenmesi amacıyla
Epidemiyoloji, hizmet planlama ve yönetimi
amacıyla Yönetim ve Ekonomi, toplumun ve sağlığın
belirleyicilerinin tanımlanması amacıyla Sosyoloji gibi
disiplinlerin sağlıkla bağlantılı kuram ve pratiklerinden
yararlanılması gerekmektedir. Bu nedenle uzmanlık