Basic HTML Version
Bezmiâlem Aktüel 2019 /
17
Hiperaktivite bulunan kişilerde önce eylemi
gerçekleştirip sonra düşünme davranışı gözlemlenir.
Bu durum frontal lobun düzgün kullanılmadığını
ve 5N1K paradigmasını uygulayamadığının
göstergesidir. Öz bilinç, yani önce kendini tanıma
çok önemlidir. Nereye gideceğini bilmekten önce,
nerede olduğunu bilmek daha önemlidir. Güçlü ve
zayıf yönlerin tespiti ile bu mümkün olacaktır. Yaşam
boyunca problemler kaçınılmazdır. Bu problemleri
çözerken de sorunun ne olduğundan daha çok,
bizim bu sorunlar karşısında nasıl bir tutum
sergilediğimiz ve ne yaptığımız daha önemlidir.
Çince’ de risk kavramı tehlike ve fırsat olarak
tanımlanmaktadır. Önümüze çıkan her risk tehlike
taşımasının yanı sıra fırsat da taşımaktadır. Bakış
açımız, riskler karşısında ya paniğe kapılmamıza ya
da çözüm odaklı olmamızla şekillenir.
Stres yönetiminde kullanılan bir ölçek de işlevsel
olmayanbaşaçıkma tutumlarıdır. Sorunaodaklanma
ve duyguları açığa vurma, artan bir şekilde duygusal
stresin farkında olmak buna eşlik eden duyguları
açığa vurma ve deşarj etme eğilimidir. Fonksiyonel
olmayan yöntemler ise; olayın gerçekliğini
inkâr etme, davranışsal olarak boş verme, stres
kaynağının engel olduğu hedeften geri durma ya
da madde kullanımıdır. Stres yönetimini şu şekilde
betimleyebiliriz. Bazı insanlar sünger tiplidir; stresi
sünger gibi çeker ve şişer. Bazı insanlar da teflon
tiplidir. Teflon yanmaz ama içine temas edeni
yakar. Teflon tipli olanlar, narsist insanlardır. Bu
tip kişiler, durumdan anlık olarak etkilenmiyormuş
gibi gözükürler fakat belirli bir süre sonra duygusal
olarak yalnız kalırlar. İdeal olan ise kauçuk tipli insan
olmaktır. Bu tip insanlar esnerler fakat dağılmazlar.
Bu duruma mental esneklik denir. Bu özelliğe sahip
olan kişiler, stresini yönetebilir. Diğer başa çıkma
yöntemleri şöyledir; problem odaklı başa çıkma
ve duygu odaklı başa çıkma. Problem odaklı başa
çıkma yöntemleri şu şekildedir; plan yapma, üzerine
gitme, diğer meşgaleleri bastırma, geri durma,
yararlı sosyal destek kullanımı... Duygu odaklı
başa çıkma yöntemleri ise şu şekildedir; duygusal
destek kullanımı, pozitif geriden yorumlama ve
gelişme, kabullenebilme, şakaya vurma, dini olarak
başa çıkma vs. Duygularını yönetebilen bir kimse,
kendisini de yönetebilir. Duygularımız psikolojik bir
sermayedir. Duygularımız ne kadar çok ise o kadar
fazla iş yapabiliriz. Sermayeniz az olduğunda pek
fazla iş gerçekleştirilmez. Bu nedenle içi sevgi dolu
olan insanlar daha güçlü adımlar atabilir.
Mutluluk seçimlerimizle oluşan bir yolculuktur.
İyimserlik,
affetmek,
dürüstlük,
kendimizi
değiştirmek, paylaşılan bilgelik, şükretmek,
başkalarına saygı göstermek, anlamlı yaşamak
bir seçimdir. Mutlu bir hayat yaşamak kişisel
bir seçimdir. Burada yine frontal lob devreye
girmektedir. Frontal lob bizim filtremizdir.
Günümüzde nörobilim çalışmalarında ortaya konan,
geçmişte ise Sokrates’in bahsettiği üç filtresi vardır.
Bunlar ise doğruluk, faydalı olma ve gerçekliktir.
Bu filtre, frontal bölgeyi geliştirmekle yakından
ilgilidir. Doğru kullanabildiğimiz zaman, hayat
bir seçimdir. Yaşadığımız problemlerde kusuru
başkasında aramak yanlıştır. Çünkü yaptığımız
seçimlerde bir hata vardır ve bu problem hatadan
kaynaklanmaktadır. Pozitif psikoloji çalışmalarında
Seligman’ın PERMA Modeli vardır.
P (Positive Emotion) Olumlu duygular:
İyi
düşünenlerin en önemli özelliği, olumlu duyguların
var olmasıdır. İyi duyguların yanında kötücül
duygular da yer almaktadır. Kötücül olan bu
duygular, kin, nefret, kıskançlık, öfke, düşmanlık
gibidir. Bu duygular olduğu zaman beyin asit
özellikli kimyasallar salgılamaya başlamaktadır. Asit
özellikli kimyasallar gidip damar direncini arttırır
ve sonucunda tansiyon yükselir. Mide, bağırsak
spazmına neden olur ve gastrointestinal sistem
bozuklukları oluşur. Bağışıklığı baskılayarak alerjik
reaksiyonlara ve gizli tümörlere neden olur.
Beynimiz otonom sinir sistemiyle yönetilmektedir.
A tipi kişiliği tanımlayan bir kardiyologdur. Bunu
gözlemleri sonucunda keşfetmiştir. Kendi muayene
odasındaki koltukta soyuklar, hasarlar olduğunu
ancak kadın doğum uzmanı olan bir arkadaşını
ziyareti sırasında orada böyle bir şey olmadığını
görmemiştir. Bunun sonucunda kardiyolojik
rahatsızlıkların daha fazla stres altında olan