Basic HTML Version
BezmiâlemAktüel 2014 / 5
11
Mektebin ilk müdürü, Mekatib-i Umumiyye nazırı Ke-
mal Efendi’dir. Bu zatın, mektebin açılmasında büyük
hizmet ve gayreti olmuştur. Yine onun teşebbüsleriyle
Valide Mektebi’nin ismi, çok kısa bir zaman sonra Mec-
lis-i Vâlâ tarafından Darülmaarif olarak değiştirilmiş
ve maksada uygun olarak hazırlanan hususî bir prog-
ram ve nizamnameyle talebe alınmasına başlanmıştır.
İlk evvel talebe kontenjanı 250 olarak tes-
pit edilmiş, ancak daha sonra 180 olarak
tahdid edilmiştir. Ayrıca giriş imtihanı da
konmuştur. Daha önce ifade edildiği gibi,
tahsil süresi üç yıldır. İki şube ve dört
sınıf olarak faaliyete geçmiştir. Bu iki
bölüm, fen ve edebiyat şubeleridir. Bu üç
yıllık tahsil süresinde hangi dersler okutu-
lacağı 1 Cemaziyelevvel 1267/1851 tarihli vak-
fiyede şu şekilde sayılmıştır:
Arapça, Farsça, coğrafya, hesap, imla, inşa, tarih, ter-
cüme usulü, genel seviyede hendese(geometri)
Bir müddet sonra ders programına hikmet-i tabiiyye,
ilm-i hey’et(astronomi) dersleri de ilave edilmiştir.
Sene sonu imtihanlarında başarılı olan talebeler üst
sınıfa geçirilmiş, dereceye girenlere “sınıf-ı evvel mü-
temayizi” rütbesi verilmiştir. İlk sene sonu imtihan-
larını padişah bizzat takip etmiş, faaliyetlerden çok
memnun olduğunu ifade ederek, başta Kemal Efendi
olmak üzere bütün hocaları tebrik etmiş, ayrıca mek-
tepte talebe görünen şehzade Murad ve Fatma Sul-
tan’a da birer nişan takmıştır.
Valide Sultan, Darülmaarif’in masraflarının kar-
şılanması, personel maaşlarının düzenli bir
şekilde verilmesi için, gelirleri yüksek va-
kıflar bağışlamıştır Bunların dışında iki
saat, bir litografya matbaası, bir kütüp-
hane vakfetmiştir. Litografya matbaası
ile ders kitaplarının burada basılması
temin edilmiştir. Kütüphane ise kendi
şahsına ait 546 cilt kitaptan müteşekkildir.
Bu kitapların bir kısmı çok mühim ve kıymet-
lidir. Seyyid Mahmud’un tezhipli Kur’an-ı Kerim’i,
Hazret-i Ali’ye izafe edilen hatla bir Kur’an-ı Kerim,
Yakut-ı Musta’sımî, Şeyh Hamdullah, Abdullah b.
Muhammed hatlarıyla Kur’an-ı Kerimler, Tasvirat-ı
meşayih-i İzam ‘ı saymak mümkündür. Bu eserleri
vakfiyeden öğreniyoruz. Bu kitaplar, şu anda Baye-
zid Devlet Kütüphanesindedir.
Bu teşkil edilen kütüphane sadece talebeler için plan-
lanmamıştır. Vakfiye şartlarından biri olarak Cuma