Ortodontik Tedavi Nedir?
Ortodonti, diş, çene ve yüz kompleksinin normal yapı ve gelişim, anomaliler ve anomalilerin tedavisi yönünden ele alan bir diş hekimliği uzmanlık dalıdır. Ortodontide dişlerdeki çapraşıklık ve bozukluklarının yanı sıra yüz estetiği ve çenelerin konum bozuklukları da interdisipliner olarak tedavi edilmektedir.
Ortodontinin sınırları nedir?
Ortodontik tedaviler, sadece dişleri ve çeneleri hedef alan sabit ya da hareketli apareyler ile uygulanan tedaviler olmayıp dişlerin sürme bozuklukları, büyüme ile oluşan değişikliklerin takibi, gelişimsel sorunların değerlendirilmesi ve daimi dişlenmeye kadar geçen dönemdeki girişimsel olmayan sorunları da içermektedir.
Bunların yanı sıra Ortodontik tedavi ile çene yüz sistemini etkileyen alışkanlıklar veya sorun ihtiva eden durumların takibi ve tedavisi de uygulanmaktadır. Bu amaçla aktif tedaviler uygulanabildiği gibi basit girişimler ile ileride ortaya çıkabilecek büyük problemlerde elimine edilebilmektedir.
Ortodontik tedaviye başlama yaşı nedir?
Dişlerdeki sorunların düzeltiminde yaş sınırı bulunmamakla birlikte çeneleri etkileyen her sorun için belirli bir yaş sınırı vardır. Rutin olarak önerilen 6-7 yaş ile birlikte hastaların sorunları olmasa bile 6 aylık uzman hekim kontrolünde takibidir. Bunun sebebi diş ve çenelerdeki çoğu sorunun 6-7 yaş ile birlikte ortaya çıkması ve ortaya çıkan ya da belirti veren sorunların aileler tarafından teşhis edilemeyip daha zor problemler haline dönüşmesini önlemektir. Bu hem tedavi sonucu hem de maddi açıdan ciddi avantajlar sağlamaktadır.
Yetişkinlere de Ortodontik tedavi yapılabilir mi?
Güncel bilgilerimiz ve gelişen teknoloji ile birlikte günümüzde her yaştaki erişkin bireylere de tedavi ihtiyacına bağlı olarak Ortodontik tedavi yapılabilmektedir. Dişleri ilgilendiren tedaviler dişler ve diş çevresi dokular sağlıklı olduğu sürece hemen her yaşta yapılabilir, ancak çene kemiklerini ilgilendiren ağır anomaliler ileri yaşlarda çene ameliyatlarıyla düzeltilebilir.
Yetişkin hastalarda çocuk hastalardaki gibi dişlere aynı teller mi takılıyor?
Genel olarak kullanılan materyaller benzer olsa da yetişkinler için özel olarak üretilmiş dişlerin iç yüzeyine yerleştirilen braketler (lingual tedavi) ya da teller kullanılmadan şeffaf plaklar ile de dişsel sorunları düzeltmek mümkündür. Bu gibi tedavi alternatiflerinde amaç daha estetik bir görüntü sağlayarak hasta konforunu artırmaktır.
Çene ortopedisi ne anlama gelmektedir?
"Çene ortopedisi" çenelerin yüze veya birbirine göre bozulan ilişkilerini çeşitli apareyler yardımı ile düzeltmeyi amaç edinen bir Ortodontik tedavi yaklaşımıdır. Örnek olarak alt çene ileriliği, alt çenenin geride olması veya üst çenenin önde olması küçük yaşlarda "ortopedik tedavi" ile düzeltilebilir. Yalnız dişlerin düzeltilmesi ise "Ortodontik tedavi" ile elde edilir, fakat çoğu zaman ortopedik tedavi ve ortodontik tedavi birlikte yürütülür.
Ortognatik cerrahi nedir?
Ortodontik veya ortopedik tedavi ile dişlerin düzgün sıralanması gerçekleştirilebilir. Çeneler arası ilişkiler de bir sınıra kadar düzeltilebilir. Fakat bazı ağır iskeletsel bozukluğu olan vakalarda Ortodontik tedavi yetersiz kalır. Böyle durumlarda bir cerrah ile ortodontist birlikte çalışarak ağır bir anomaliyi cerrahi uygulamalar ile düzeltebilir. Kısa sürede elde edilen estetik sonuçlar başarılı olmakta ve günümüzde ortognatik cerrahi tedavi gittikçe yaygınlaşmaktadır.
Ortodontik tedavi sırasında dişler nasıl hareket eder?
Diş üzerine yay, tel veya özel lastiklerle bir kuvvet uygulanırsa kuvvetin yönünde bir hareket oluşur. Hareket eden dişin önünde geçici bir süre için kemik dokusu yıkımı olur, hareketin aksi yönde ise yeni kemik dokusu yapılır. Böylece yeni yerlerini alan dişler, yeni bir kemik yuvasına otururlar.
Pekiştirme tedavisi nedir?
Ortodontik tedavi yaklaşık 1.5-2 yıl civarında sürmektedir. Dişler düzeldikten hemen sonra etrafındaki yapılar ve konumları değişen dokuların adaptasyonu için zamana ihtiyaç vardır. Bu nedenle apareyler çıkarıldıktan sonra her zaman dişlerin eski haline dönme eğilimleri vardır. Bunu önlemek için düzeltilmiş dişlerin yeni yerlerinde konumlarının değişmemesi için pekiştirme aygıtlarının kullanılması gerekmektedir. Tedavinin bu son aşamasına pekiştirme tedavisi denir. Bu dönemde de çocukların dişlerine gereken özeni göstermesi şarttır.
Ortodontik aparey nedir?
Aparey ile aygıt aynı anlamına gelmektedir. Ortodontik tedavide kullanılan bütün düzenekler bu adla anılırlar.
Apareyler çok çeşitlidir.
a. Bazı apareyler ağızdan çıkarılıp takılabilir. Bunlara "hareketli aparey" denir. Bunların üzerlerine konulan yaylar, vidalar, düzeltilecek dişlere bir kuvvet uygular. Hareketli apareylerin bazıları hem alt hem de üst çeneye oturur ve tek veya çift gövdeli olan bu aygıtlarla ortopedik tedaviler yapılır.
b. Bazı apareyler dişler üzerine yapıştırılan braketler ile braketlere uygulanan tellerden oluşur. Bunlara "sabit aparey" denir. Aparey seçiminde kararı ortodonti uzmanı verir. Kural olarak en kısa zamanda, en etkin tedavi düşünülür. Ayrıca çocuğun tedavi yaptırma isteği, uyumu ve ailenin ekonomik koşulları da aparey seçimini etkiler.
Ortodontik tedavide çocukların uyması zorunlu kurallar nelerdir?
Ortodontik tedavide çocukların uyması zorunlu olan kurallar vardır. Anne ve babaların da tedavi süresince çocuklarını dikkatle izlemeleri gerekir. Bu kurallar şunlardır:
1. Ortodontik tedaviye başlamadan önce çürük dişlerin tedavi edilmesi ve diş etinin tam sağlıklı duruma getirilmesi gerekir.
2. Tedaviye başlanınca ortodonti uzmanı, koyduğu tanıya göre çocuğa bir aparey uygular. Bu apareye ve dişlere daha önceki bölümlerde anlatıldığı gibi çok iyi bakılması; dişlerin düzenli fırçalanması şarttır. Hele sabit aygıtlarda dişlerin üzerine yapıştırılan braketlerin etrafında diş plağı çok çabuk birikir. Bu duruma iyi bir ağız bakımı ile imkân verilmemesi gerekir.
3. Hekim tedaviye başladıktan sonra hastasını ortalama ayda bir görür. Dolayısıyla ortodontik tedavide büyük görev, çocuklara düşer. Bu nedenle dişleri düzeltilecek çocuklarda tedavi isteği ve motivasyonu olması gerekir. Ailenin zorlaması çoğu zaman olumsuz etki uyandırmaktadır.
4. Hekimin kontroller sırasındaki tavsiyelerine dikkatle uyulmalıdır. Bu tavsiyeler yemek yerken ön dişlerini kullanmaması, yapışkanlı gıdalardan ve asitli içeceklerden uzak durulması gibi kuralları ve önerileri içermektedir.
5. Randevular aksatılmamalıdır.
6. Apareylerde kırılma, kopma veya ağıza yapışan düzeneklerde çıkma varsa tedavi kesintiye uğrar. Böyle durumlarda hemen hekime başvurulmalıdır.
7. Pekiştirme tedavisinde bıkkınlık gösterilmemeli, uygulanan aygıt ağıza düzenli takılmalıdır.
